Z raportu wynika, że stosowanie rozwiązań telematycznych pozytywnie wpływa na obniżenie kosztów w firmie. Służy również poprawie efektywności, a przez to konkurencyjności przedsiębiorstw. Warto zauważyć również, że telematyka – która obecnie oferuje zdecydowanie więcej niż tylko śledzenie pozycji pojazdów i przewożonych przez nich ładunków przy pomocy GPS – zwiększa też bezpieczeństwo kierowców, prowadzonych przez nich pojazdów i transportowanych ładunków. Wykorzystanie sztucznej inteligencji i zaawansowanych systemów ostrzegania ułatwia korektę ryzykownych zachowań i pozwala na doskonalenie stylu jazdy kierowców. Podsumowując, telematyka to inwestycja w optymalizację zarządzania flotą oraz w jej przyszłość, tym bardziej, że pozwala ona także na płynne włączanie i eksploatację samochodów elektrycznych.
Część ankietowanych, na szczęście niewielka, nie rozumie kluczowego znaczenia tego typu rozwiązań dla rozwoju branży transportowej. Przyczyną takiego stanu rzeczy może być m.in. brak szczegółowej wiedzy na temat korzyści wynikających z użytkowania systemów telematycznych.
Alicja Kostecka, redaktor naczelna
Kim są badani?
Badanie zostało przeprowadzone wśród 49 firm transportowych. W większości były to przedsiębiorstwa dysponujące flotami samochodów osobowych, które stanowiły 43,9% badanych. 30,6% firm eksploatuje floty aut ciężarowych, a 24,5% auta dostawcze. To głównie małe podmioty, użytkujące floty do 10 (ponad 38%) i do 50 pojazdów (ponad 32% badanych).
Firmy transportowe myślą o przyszłości
Choć wśród ankietowanych dominują głównie mali przewoźnicy, to zdecydowana większość z nich pragnie nowoczesności. Ponad 32% ankietowanych korzysta już z rozwiązań telematycznych, a ponad 27% przewiduje ich wdrożenie.
Znamienne jest, że 20% badanych nie zamierza w najbliższym czasie wdrożyć systemów telematycznych, ponieważ ich zdaniem są one zbyt drogie. Przyczyną takiej postawy może być brak informacji na temat rzeczywistych kosztów użytkowania tego typu rozwiązań oraz ich roli w redukcji kosztów w firmie i optymalizacji jej funkcjonowania. Warto zaznaczyć, że znaczenie tych systemów będzie rosnąć wraz z postępującą zmianą struktury flot – zwłaszcza w kontekście elektryfikacji transportu kołowego.
Przed nami elektryfikacja flot
Choć ponad połowa badanych deklaruje, że nie będzie elektryfikować swojej floty, to jedna trzecia wskazuje, że już prowadzi działania w tym kierunku. Ponad 10% zadeklarowało, że obecnie wprowadza do swoich flot samochody elektryczne, a ponad 18% zamierza to uczynić w ciągu najbliższych 3 lat.
W Polsce pod koniec października 2021 r. były zarejestrowane łącznie 33 143 samochody osobowe z napędem elektrycznym. Przez pierwsze dziesięć miesięcy ich liczba zwiększyła się o 105% w porównaniu do analogicznego okresu 2020 r. – wynika z danych Licznika Elektromobilności, uruchomionego przez Polski Związek Przemysłu Motoryzacyjnego (PZPM) i Polskie Stowarzyszenie Paliw Alternatywnych (PSPA). Jednakże w tej liczbie znalazło się tylko 16 037, czyli 48%, w pełni elektrycznych pojazdów (BEV), zaś 17 106 szt. – czyli 52% – stanowiły hybrydy typu plug-in (PHEV), a park elektrycznych samochodów dostawczych i ciężarowych liczył 1 412 pojazdów.
Wraz ze wzrostem liczby pojazdów z napędem elektrycznym powoli rozwija się infrastruktura do ich ładowania. Pod koniec października w Polsce funkcjonowało 1712 ogólnodostępnych stacji ładowania pojazdów elektrycznych (3337 punktów). Tylko 31% z nich stanowiły szybkie stacje ładowania prądem stałym (DC), a 69% – zdecydowanie wolniejsze ładowarki prądu przemiennego (AC) o mocy mniejszej lub równej 22 kW. Oznacza to, że elektryczne floty często są i będą skazane na korzystanie z własnych ładowarek, zamontowanych np. na terenie firmy.
Z raportu Webfleet Solutions dotyczącego możliwości elektryfikacji flot wynika, że 61% pojazdów flot komercyjnych w Europie jest gotowych do elektryfikacji. Ponad jedna trzecia flot składających się z samochodów osobowych i lekkich pojazdów dostawczych (LCV) mogłaby w całości przełączyć się na pojazdy elektryczne. Za pomocą nowej funkcjonalności do zarządzania flotami można określić, które pojazdy spalinowe (ICE) mogłyby zostać zastąpione elektrycznymi, w oparciu o pokonywany codziennie dystans. Aż 82,8% klientów flotowych mogłoby zastąpić co najmniej jeden ze swoich pojazdów modelem elektrycznym. Najlepiej przygotowane (ok. 70%) do elektryfikacji są floty w Wielkiej Brytanii, Holandii i Francji. Polska (49%) jest poniżej europejskiej średniej.
Bezpieczeństwo flot to priorytet
Bezpieczeństwo flot to również jedna z głównych przyczyn stojących za koniecznością cyfryzacji firm transportowych. Ponad 37% badanych odpowiedziało, że o bezpieczeństwie ich pojazdów w największym stopniu decydują umiejętności i zachowania kierowców. Ponad 15% z nich wskazuje z kolei na związaną z tym konieczność analizy danych na temat tras, pojazdów i kierowców, wyciąganie wniosków z tych danych i wprowadzanie odpowiednich procedur korygujących. Takie działanie nie może się udać bez zastosowania zintegrowanych i wielofunkcyjnych urządzeń telematycznych. To kolejny dowód na to, że zbliżamy się do przełomu w digitalizacji procesów w branży transportowej.
Bezpieczeństwo jest wymiernym parametrem. Dbałość o nie, za pomocą stosowania systemów telematycznych, zintegrowanych z nimi kamer korzystających z AI i systemu TPMS, opłaca się, a oszczędności wynikające z tych inwestycji można precyzyjnie policzyć. Firmy, które stosują wspomniane rozwiązania, widzą efekt w postaci zmniejszenia wypadkowości i wydatków na serwisowanie oraz naprawy pojazdów, uzyskują lepsze warunki polis ubezpieczeniowych, szybciej i zgodnie ze stanem faktycznym zarządzają sprawami szkodowymi i mogą zapewnić bezpieczeństwo łańcucha dostaw – co jest kluczowe dla klientów.
Korzyści ze stosowania telematyki
Ponad 38% badanych jest zdania, że obniżeniu kosztów i bardziej efektywnemu zarządzaniu flotą najbardziej sprzyja stosowanie monitoringu GPS, a ponad 21% wskazuje w tym wypadku na aplikacje monitorujące styl jazdy kierowców. Podobny procent badanych wskazało na aplikacje służące do zarządzania przepływem zleceń. Firmy, które wdrożyły już u siebie rozwiązania telematyczne, podkreślają, że największą korzyścią z ich stosowania jest krótszy czas realizacji zadań i zleceń (ponad 25%), efektywniejsze wykorzystanie floty (ponad 22%), wzrost przychodów oraz redukcja kosztów użytkowania floty (ponad 21%).
Ponadto ponad 55% badanych wskazało, że telematyka pozwala lub może pozwolić na sprawniejsze zarządzanie flotami i łańcuchami dostaw w firmach transportowych. Ponad 20% uważa z kolei, że jest niezbędna wobec rosnącej liczby zamówień, a tym samym liczby procesów, które trzeba monitorować.
Dobrym przykładem korzyści wynikających z zastosowania telematyki może być również wykorzystanie jej przy rozliczeniach w ramach systemu e-Toll. Firmy już korzystające z telematyki mogą za jej pośrednictwem rejestrować się w nowym systemie poboru opłat i aktywować usługę, bez konieczności zakupu dodatkowych urządzeń pokładowych OBU (On-Board Unit).
Wpływ pandemii na floty
Badanie sprawdziło również wpływ pandemii COVID-19 na branżę transportową i logistyczną. Najwięcej badanych – ponad 34% – wskazało brak kierowców jako główny problem, który pojawił się w branży wraz z nadejściem pandemii.
Aż 26,5% firm stwierdziło, że nie mogło zwiększyć zatrudnienia z powodu braku kierowców na rynku pracy. Duża część badanych nie ma też optymistycznego nastawienia w tej kwestii – aż 42,9% wskazuje, że niedobór kierowców oraz – pośrednio również związany z tym zjawiskiem – wzrost kosztów pracy, będą największymi wyzwaniami dla całej branży w ciągu najbliższych dwóch lat.
Warto dodać, że 22,4% ankietowanych odpowiedziało, że pandemia przyspieszyła powszechną cyfryzację procesów i zwiększyła strategiczną rolę transportu w gospodarce (24,5%). Co więcej, pomimo pandemii sytuacja w branży wydaje się optymistyczna. Znaczącej części firm (34,7%) rok 2021 przyniósł wzrost przychodów, a wszyscy (!) badani planują w nadchodzącym roku rozbudowę swoich flot.
Eksperci o wynikach raportu:
Justyna Świeboda, prezes zarządu Polskiego Instytutu Transportu Drogowego (PITD)
Ankietowani to głównie mali przewoźnicy, posiadający do 50 samochodów dostawczych. Warto zwrócić uwagę, że blisko połowa z nich korzysta z systemów telematycznych, a co trzeci zamierza z takich rozwiązań korzystać w przyszłości. W przypadku elektryfikacji flot zdania są podzielone – połowa przewoźników nie planuje w najbliższym czasie zakupu samochodów elektrycznych. Pozostali planują elektryfikację w przeciągu 5 lat lub są w jej trakcie.
Kluczowym, zdaniem przewoźników, czynnikiem wpływającym na bezpieczeństwo floty jest zachowanie kierowców na drodze. Na kolejnych miejscach znalazły się analiza tras czy edukacja pod względem techniki jazdy. Według ankietowanych, do zarządzania flotą i obniżenia kosztów najbardziej przydatne są monitoring GPS oraz aplikacje monitorujące styl jazdy kierowców czy zarządzające przepływem zleceń. Telematyka pozwala na sprawniejsze i płynne zarządzanie flotą.
Rozwiązania telematyczne zapewniają, zdaniem przewoźników, krótszy czas realizacji zleceń, efektywniejsze wykorzystanie floty i pozwalają na redukcję kosztów eksploatacji, sprawniejsze i płynne zarządzanie flotą i łańcuchem dostaw. Główną barierą dla wprowadzenia telematyki są wysokie koszty czy przyzwyczajenia pracowników, którzy nie chcą uczyć się nowych systemów. Wyniki potwierdzają, że przewoźnicy coraz częściej myślą o automatyzacji procesów i optymalizacji transportu. Zdają też sobie sprawę z korzyści wynikających ze stosowania takich systemów.
Pandemia COVID-19 zwiększyła rolę transportu, przyspieszyła cyfryzację, a także pogłębiła problem braku kierowców, co z kolei przełożyło się na mniejszą liczbę zleceń. Do wyzwań firm transportowych, poza niedoborem kierowców, dochodzą także rosnące ceny paliw. Niestety, w obu przypadkach problem będzie się pogłębiać.
Telematyka może pomóc w zarządzaniu flotą, optymalizując wykorzystanie pojazdów. Przewoźnicy muszą jednak zastanowić się nad tym, co zrobić, aby zatrzymać kierowców w firmie. Powinni pomyśleć o kursach doskonalących technikę jazdy i ecodrivingu. A może szkolenia językowe? Kierowca musi czuć się potrzebny i ważny w miejscu pracy – w przeciwnym razie często będzie je zmieniać.
Agnieszka Szwaj, marketing manager Poland & EE, Webfleet Solutions
Pomimo że branża TSL dobrze poradziła sobie z niestabilną sytuacją rynkową w 2021 r., 35% ankietowanych spodziewa się nawet wzrostu przychodów, a 20% wykorzystało czas pandemii do rozwoju – firmy są w pełni świadome czekających je w kolejnych miesiącach wyzwań. Zarządzający flotami wskazali na niedobór kierowców i wzrost kosztów pracy (42%) oraz rosnące ceny paliwa (35%), jako jedne z największych bolączek branży. Telematyka i nowe technologie mogą ich istotnie wspomóc w tych obszarach.
Cieszy fakt, że przedsiębiorcy zauważają korzyści płynące z systemów telematycznych i sami przyznają, że dzięki nim mogą szybciej i sprawniej zarządzać flotą (55% odpowiedzi), obniżyć koszty i bardziej efektywnie wykorzystać posiadane pojazdy (po 20%). Z drugiej strony widać, że wciąż mamy jeszcze wiele do zrobienia. Wciąż żywe są mity o tym, że wdrożenie rozwiązań telematycznych jest drogie (37%), czasochłonne (23%), a amortyzacja trwa długie lata (10%). Dzisiejsza oferta dostawców telematyki umożliwia korzystanie z zaawansowanych funkcji do zarządzania flotą praktycznie bez żadnych kosztów początkowych (miesięczny abonament rzędu kilkudziesięciu złotych), instalacja jest wykonywana od ręki, a okres zwrotu z inwestycji waha się w przedziale od 6 do 9 miesięcy. Choć sami przewoźnicy zauważyli wzrost znaczenia i konieczność cyfryzacji procesów, m.in. w związku z pandemią COVID-19, to wdrożenie telematyki w najbliższym czasie planuje zaledwie (lub aż!) 27% badanych.
Uzyskane dane pokrywają się z wynikami paneuropejskich badań Webfleet Solutions nad digitalizacją flot. Cyfryzacja znacznie przyspieszyła i duża część polskich firm flotowych nadrabia zaległości w tym obszarze, chcąc sprostać międzynarodowej konkurencji i wyzwaniom związanym z ograniczaniem kosztów (69% polskich firm w czasie pandemii zaimplementowało nowe rozwiązania flotowe, a średnia europejska to 74%). W kontekście nadchodzących wyzwań, związanych z wejściem w życie kolejnych ustaw z Pakietu Mobilności i trwającego wciąż zagrożenia pandemicznego, można się spodziewać, że w 2022 r. digitalizacja, a w tym również wykorzystanie rozwiązań telematycznych, będzie postępować.
Jan Wiśniewski, kierownik Centrum Badań i Analiz, Polskie Stowarzyszenie Paliw Alternatywnych (PSPA)
Wyniki przeprowadzonej ankiety wskazują, że proces elektryfikacji floty przeprowadza obecnie co dziesiąta firma, a prawie 1/3 respondentów planuje wdrożyć samochody z napędem elektrycznym maksymalnie w ciągu 5 kolejnych lat. Wprowadzenie w najbliższym czasie systemów telematycznych, dedykowanych do zarządzania pojazdami elektrycznymi, zadeklarowało ok. 10% ankietowanych. Należy założyć, że w kolejnych latach, wraz z przyspieszeniem tempa elektryfikacji firmowych parków samochodowych, rozwiązania tego typu będą coraz bardziej zyskiwać na popularności wśród polskich przedsiębiorców.
Zgodnie z prognozami PSPA, ujętymi w raporcie „Polish EV Outlook 2021”, do 2025 r. po polskich drogach może jeździć ponad 500 tys. osobowych i dostawczych pojazdów z napędem elektrycznym (BEV oraz PHEV). Zdecydowaną większość z nich będą eksploatować podmioty, prowadzące działalność gospodarczą. W przypadku pojazdów elektrycznych korzyści z telematyki są szczególnie zauważalne. Obejmują zarówno optymalizację kosztów, jak i efektywności użytkowania firmowych flot.
Telematyka pozwala m.in. odpowiednio zaplanować i dostosować dzienny zakres pracy kierowców korzystających z EV do zasięgu eksploatowanych pojazdów, na bieżąco kontrolować poziom naładowania akumulatorów trakcyjnych czy też natychmiastowo reagować na niespodziewane zdarzenia drogowe. Z perspektywy zarządców flot dostarcza bezcennych informacji przekładających się na zwiększenie terminowości i efektywności realizowanych zadań. W konsekwencji popularyzacja elektromobilności i rozwiązań telematycznych w transporcie drogowym będzie postępować równolegle i coraz bardziej dynamicznie, również na polskim rynku.
Zapraszamy Państwa do obejrzenia nagrania z webinaru: https://vimeo.com/654505264/bf612dac40.
(Źródło: Redakcja czasopisma "Logistyka a Jakość")
